Ένα καφεδάκι παρακαλώ…
- Written by Δέσποινα Πασχαλίδου
- Be the first to comment!
της Δέσποινας Πασχαλίδου
O Jacobson, πατέρας της γλωσσολογίας λέει: «Αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα μέσα από τις μεταφορές που ενέχει η γλώσσα μας. Μέσω των μεταφορών σκεφτόμαστε και μιλάμε.» Το απλό και αγαπημένο παράδειγμα στις αίθουσες των Πανεπιστημίων είναι αυτό με το παράθυρο: Όταν ρωτάμε κάποιον που βρίσκεται κοντά σε ένα παράθυρο, αν μπορεί να το ανοίξει, πρόκειται για μια γλωσσική μεταφορά. Ουσιαστικά θέλουμε να ρωτήσουμε αν έχει την διάθεση να ανοίξει το παράθυρο. Το ότι μπορεί είναι σίγουρο, εκτός αν έχει κάποιο πρόβλημα λειτουργικό. Οι μεταφορές βέβαια αλλάζουν από γλώσσα σε γλώσσα και μένα μ’ αρέσει πολύ να παρατηρώ τις διαφορές ανάμεσα στις δύο γλώσσες που γνωρίζω καλά.
Η ώρα είναι 9.18 το πρωί. Σε δύο ώρες περίπου θα πετάξω για Θεσσαλονίκη αλλά ξύπνησα νωρίς και ήθελα να κάνω μια βόλτα. Κάθομαι σε κεντρικό καφέ του Βερολίνου και πίνω τον καφέ μου τον οποίο παρέλαβα μόνη μου από τον πάγκο παραγωγής. Έτσι είναι εδώ, όπως και σε πολλά μαγαζιά στο κέντρο. Αυτοεξυπηρετούμενα. Επέλεξα παράθυρο, με πλάτη στον τοίχο και βλέμμα στραμμένο στο πάγκο παραγωγής και στο δρόμο έξω. Παρατηρώ τους πελάτες. Περιμένουν με εγκαρτέρηση τη σειρά τους. Το ύφος εκπέμπει σιγουριά, αποφασιστικότητα. Ξέρουν τι θα πάρουν. Ο χρόνος πιέζει. Ο καφές στο Βερολίνο έχει στόχο …τον καφέ. Τη λήψη καφεΐνης, την επίδρασής της στον οργανισμό. Είναι κάτι σωματικό, ένα εργαλείο για τη δουλειά. Οι άνθρωποι πιο συχνά λένε «Πήρα τον καφέ μου και πήγα στο γραφείο» παρά.. «Πάμε για ένα καφέ?»
14.15 ώρα Ελλάδος. Η φίλη που ήρθε στο αεροδρόμιο να με παραλάβει, με αγκαλιάζει σφιχτά, μου αρπάζει τη χειραποσκευή από το χέρι και λέει με ένα πλατύ χαμόγελο:
« ..ήρθες ακριβώς την ώρα του καφέ!» Στο αυτοκίνητο ανοίγουμε διάφορες συζητήσεις, γελάμε, μιλάμε δυνατά. Η Αφροδίτη, όταν αντιλαμβάνεται ότι κάτι από αυτά που λέω απαιτεί περισσότερη προσοχή, με διακόπτει λέγοντάς μου πως αυτό θα συζητηθεί στον καφέ. Στο δρόμο, καθώς κατεβαίνουμε την Όλγας, τηλεφωνεί σε κοινούς μας φίλους και τους ενημερώνει ότι πάει μαζί μου για καφέ. Πόσες μεταφορές κρύβει αυτή η φράση:
Ανακοινώνει ότι ήρθα, ότι με παρέλαβε, ότι πάμε να καθίσουμε στο Kitchen Bar που παρκάρει εύκολα και να πούμε τα νέα μας, ότι προσκαλεί τον συνομιλητή της να έρθει να μας συναντήσει. Οι μεταφορικές έννοιες του καφέ στην Ελλάδα είναι η παρέα, η συνάντηση, η συζήτηση, η αναζήτηση λύσης σε κάποιο πρόβλημα, η συμπαράσταση. Η απόλυτη απραξία αλλά και τα χιλιάδες σχέδια και όνειρα που κάνουν οι φίλοι! Δεν το λέω αξιολογικά, όμως όταν ένας έλληνας και ένας γερμανός μιλάνε για έναν καφέ, εννοούνε συνήθως δύο πολύ διαφορετικά πράγματα.
Στην εξώπορτα του σπιτιού η φίλη μου με αποχαιρετάει λέγοντας μου «Έλα το βράδυ απ’ το σπίτι». Θα πάω. Θέλω κι ‘γω να δω την καινούργια της κρεβατοκάμαρα, το πάζλ που τελείωσε, τους γονείς της που μένουν από πάνω… γιατί αυτό μου ζητάει στην ουσία. Ο Βολταίρος είχε πει: «Οι γυναίκες μοιάζουν με τα ισπανικά σπίτια, έχουν πολλές πόρτες και λίγα παράθυρα. Πολύ πιο εύκολο είναι να μπει κανείς στην καρδιά τους, παρά να δει τι γίνεται μέσα σ' αυτές.» Έτσι είναι και φίλοι μου στη Θεσσαλονίκη, ανοίγουν τα σπίτια τους και σε προσκαλούν. Σου προσφέρουν να πιείς, να φας, να κάτσεις στον υπολογιστή τους, να βάλεις μια ταινία. Να συμπεριφερθείς ..σαν στο σπίτι σου ! Οι γερμανοί φίλοι μου δεν είναι έτσι ακριβώς. Όταν δεν θέλουν να απομακρυνθούν από το σπίτι τους, με καλούν να πιούμε κάτι στη γειτονιά τους. Το σπίτι γι’ αυτούς είναι το ησυχαστήριο τους και αναφέρεται κυρίως σε συνάρτηση με τη δουλειά. Έχει διαμορφωθεί ώστε να εξυπηρετεί τις πολύ δικές τους ανάγκες και δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για παρέα. Ουπς ! και να σου μια λέξη που προκαλεί κρύο ιδρώτα στους μεταφραστές, γιατί απλούστατα η λέξη παρέα στα γερμανικά… δεν υπάρχει! Και τώρα σας αφήνω.. φτάσαμε στην είσοδο του λιμανιού και θέλω να περιπαίξω τον φύλακα. Για το Kitchen Bar καλά πάμε? Ένα καφεδάκι παρακαλώ.. ναι περιμένουμε παρέα!